Je hebt een drukke dag achter de rug, het eten staat op tafel en je kind wil er geen hap van weten. Of je probeert iets nieuws en het wordt meteen weggeschoven. Soms vraag je je af hoe andere ouders dat toch doen, of hoe het in andere landen gaat. Stel je eens voor, in Japan eten peuters gewoon rauwe vis. Ja, je leest het goed: sushi en sashimi voor kleintjes. Dat klinkt voor veel van ons misschien wat gek, of zelfs een beetje eng. Maar het zet je wel aan het denken, toch? Wat kunnen wij hiervan leren, zonder meteen rauwe vis op het bord te leggen?
De wereld op je bord: hoe andere landen het aanpakken
In veel culturen, zoals Japan, Spanje of Italië, is eten veel meer dan alleen voedsel. Het is een ervaring, een manier om samen te zijn en een belangrijk onderdeel van de opvoeding. Kinderen krijgen daar vaak al heel vroeg mee wat de pot schaft, en er wordt minder onderscheid gemaakt tussen kindereten en volwassen eten. Bij ons zie je vaak speciale kindermenu’s, met frietjes en knakworsten. Hartstikke lekker natuurlijk, maar het zorgt er ook voor dat kinderen minder snel in aanraking komen met een breed scala aan smaken en structuren.
Vroeg beginnen met variatie
Een van de grootste lessen die we kunnen trekken, is het belang van vroege en brede blootstelling. Als de japanse peuter al jong leert dat vis, zeewier en rijst normale onderdelen van de maaltijd zijn, wordt het later niet iets ‘vreemds’ dat argwanend wordt bekeken. Het gaat er niet om dat je meteen exotische gerechten moet serveren. Het gaat erom dat je je kind al vroeg laat wennen aan verschillende smaken, van zoet naar bitter, van zacht naar krokant. Denk aan stukjes groenten die jij eet, een beetje van de bijzondere kruiden die je gebruikt, of een hapje van je salade. Het zijn vaak de kleine dingen die het verschil maken.
Eten zonder drama
Wat ook opvalt in veel van die culturen, is de ontspannen houding rondom eten. Er is minder strijd als een kind iets niet lust. De maaltijd is een moment van samenzijn, niet van onderhandelen of dwingen. Als je kind iets niet wil eten, is dat vaak prima. Het wordt niet meteen vervangen door een boterham met chocoladepasta. Het idee is dat het kind later wel weer honger krijgt en misschien dan wel wat van de aangeboden maaltijd neemt. Het gaat om het aanbieden, niet om het afdwingen. Dat haalt voor jou ook meteen veel druk van de ketel, toch?
Wat jij kunt doen
Laten we eerlijk zijn, je woont niet in Japan en je hebt waarschijnlijk geen tijd om dagelijks uitgebreide maaltijden te bereiden die aan alle culturele standaarden voldoen. Je hebt haast, je kind is moe, of misschien lust het gewoon echt niks. Dat is helemaal prima. Maar we kunnen wel een paar simpele dingen leren en toepassen.
Bied je eigen eten aan, in kleine beetjes
Die eerste tip is misschien wel de makkelijkste. Stop met het idee dat er een speciaal ‘kindergerecht’ moet zijn. Geef je kind kleine porties van wat jij ook eet. Echt een klein hapje. Dus als jij een curry maakt, geef je kind een heel klein beetje met wat rijst. Eet jij een salade met zalm, dan bied je een stukje zalm aan met wat sla. Het hoeft niet alles meteen op te gaan. Het gaat om het proeven en het zien dat jij het ook eet. Zelfs als ze het in het begin alleen maar aanraken of eraan ruiken, is dat al een stap.
Herhaling, herhaling, herhaling
Je hebt vast wel eens gehoord, of gelezen in onze eerdere blogs, dat een kind soms wel tien tot vijftien keer iets moet proeven voordat het lekker gevonden wordt. Dat is best veel, vooral als je kind na één keer ‘bah’ roept. Maar denk eens aan die japanse peuter die leert om rauwe vis te eten. Dat gebeurt ook niet in één dag. Blijf nieuwe dingen aanbieden, zonder druk. Zet het gewoon op tafel, elke keer weer een klein beetje. Zonder commentaar. Als je kind het niet wil eten, prima. Misschien de volgende keer wel. En vaak werkt het door jouw kind jou te zien eten. Als jij ervan geniet, wordt het een stuk aantrekkelijker.
Maak samen eten een gezamenlijk moment
In veel culturen is de maaltijd een centraal moment van de dag. Ga zoveel mogelijk samen aan tafel. Het hoeft geen drie gangen maaltijd te zijn, een simpele boterham kan ook. Maar door samen te eten, leert je kind aan jouw tafelmanieren en ziet het wat jij eet. Het leert dat eten gezellig is. Leg die telefoon weg, zet de televisie uit. Praat over de dag. Zelfs als je kind niet veel eet, is het moment van samenzijn waardevol. En wat als je kind helemaal niets wil eten? Dan zeg je heel rustig: ‘Oké, dan eet je nu niets. De volgende maaltijd is dan en dan.’ Geen drama, geen discussie. Vertrouw erop dat je kind weet wanneer het honger heeft.
De haastige ochtend, traktaties en logeren: hoe pas je het aan?
Dat klinkt allemaal goed, maar hoe werkt dat in de praktijk met de dagelijkse hectiek? Neem de haastige ochtend. Je kind wil alleen maar een boterham met jam. Prima, voor nu. Maar zet er een klein schaaltje met wat fruit bij, of wat komkommer. Als ze het niet eten, geen probleem. Het staat er, de optie is er. Misschien pakt het de volgende keer een druif. Het gaat om het aanbieden, niet het afdwingen.
En traktaties op school of de crèche? Die zijn overal ter wereld een ding. In andere culturen zie je soms minder focus op suikerbommen. Leer je kind dat traktaties feestelijk zijn, maar niet de norm. Je kunt erover praten: ‘Dit is voor een speciale gelegenheid, niet voor elke dag.’ En als je zelf trakteert, denk dan eens aan iets anders dan alleen snoep. Een klein speelgoedje, fruitspiesjes, of mini sandwiches.
Logeren bij opa en oma is ook zo’n ding. Vaak is het daar ‘alles mag’. En dat is ook helemaal goed. Het is logeren, een uitzondering. Je hoeft niet overal controle over te hebben. Praat er misschien van tevoren eens over met opa en oma, zonder strenge regels. Vraag of ze misschien ook wat groente of fruit aanbieden, naast de koekjes. En als ze dat niet doen, probeer het los te laten. Eén of twee dagen anders eten verandert de basis van gezonde gewoonten niet, zolang het thuis de rest van de week goed gaat.
En verder…
Wat we kunnen leren van de japanse peuters en andere culturen, is dat we soms te ingewikkeld denken over eten. Het hoeft niet perfect. Het gaat om het creëren van een positieve, relaxte sfeer rondom maaltijden. Om het aanbieden van variatie, keer op keer, zonder te veel druk. Om je kind te betrekken bij wat er op tafel komt, al is het maar een heel klein beetje. En bovenal, om te vertrouwen op het natuurlijke vermogen van je kind om te eten wat het nodig heeft, zolang jij de goede dingen aanbiedt.
Elke hap is een ontdekkingsreis. Soms met een omweg, soms met een kleine afkeer, maar uiteindelijk komen ze er wel. Blijf gewoon die kleine stapjes zetten, dag in dag uit. Je doet het goed, gewoon door erover na te denken en te proberen. Want dat is uiteindelijk het enige wat telt.